Tại sao linux lại an toàn hơn so với windows ?

Đây là một câu hỏi mà hầu như bất cứ ai khi chuyển từ windows sang linux đều tự hỏi. Câu hỏi này nhắm đến đa số người dùng nên chúng ta sẽ chỉ xét người dùng thông thường, có ít kinh nghiệm khi tiếp cận dòng desktop trên cả hai hệ điều hành. Ở đây, tôi có ba lý do để ủng hộ tuyên bố trên.

1. Thiết kế

Với windows, hệ điều hành được phát triển để hướng đến đại đa số người sử dụng trên toàn thế giới, một hệ điều hành mà Bill từng tự hào là bà ngoại của ông cũng có thể sử dụng ngay được, một hệ điều hành rất dễ sử dụng. Trong thế giới kỹ thuật, luôn luôn có một sự đánh đổi trong thiết kế khi cân đối giữa tính tiện lợi và an toàn. Cũng giống với thực tế, bạn có thể khóa ba lớp cửa để chống trộm nhưng điều đó tước đi của bạn thời gian, công sức để đi vào/ra trong/khỏi nhà. Cân đối thường rất khó. Ngay từ ban đầu, windows đã muốn hướng đến các người dùng bình dân nên nó được thiết kế để tăng sự tiện lợi khi dùng. Việc phân quyền của windows khá lỏng lẻo. Mặc định, khi cài đặt xong, bạn có quyền administrator luôn. Đây là quyền quản trị cao nhất. Với một người dùng thông thường, ít kinh nghiệm, được giao quyền quản trị cao nhất thì hậu quả thật không lường.

Với linux, hệ điều hành này ban đầu chỉ giới hạn cho một nhóm nhỏ các nhà nghiên cứu và kỹ sư. Do không hướng đến đại chúng nên hệ điều hành này được thiết kế an toàn hơn hẳn. Mặc định, khi cài đặt xong, root, quyền quản trị cao nhất, tương đương với administrator bên windows bị disable. Người dùng chỉ được cấp account có quyền nhỏ hơn rất nhiều. Tất nhiên, vì quyền nhỏ hơn nên khi thao tác sẽ gặp khó khăn, linux được thiết kế để cho phép một account có quyền nhỏ hơn tạm thời leo lên quyền root để thực hiện một số thao tác nhất định. Bạn hay thấy các linux admin thao tác lệnh kèm với sudo đằng trước là vì thế. Đó là lúc họ đang leo quyền lên root đấy.

Việc người dùng ít kinh nghiệm trên cả windows hay linux sử dụng bậy bạ thì đều không thể tránh được. Nhưng linux giảm thiểu nguy cơ bằng cách siết chặt việc sử dụng quyền quản trị cao nhất.

2. Mức độ phổ biến

Một lý do nữa, không thể không nhắc đến, dù đã có nhiều nỗ lực phát triển trong thời gian gần đây nhưng dù gì, xét trên mức độ phổ biến, linux vẫn không thể sánh với windows.

https://www.netmarketshare.com/operating-system-market-share.aspx?qprid=10&qpcustomd=0&qptimeframe=Y

https://en.wikipedia.org/wiki/Usage_share_of_operating_systems

Thống kê số liệu ở mảng desktop thì windows vẫn dẫn đầu, đặc biệt dòng windows 7 chiếm đến 57.52% thị phần.

Có nhiều nguyên do khiến linux chiếm tỉ lệ khá nghèo nàn:

• Độ tiện dụng chưa cao, sự khác biệt lớn trong cách dùng, mind set giữa linux và windows khiến những người dùng từ windows khó chuyển sang linux

• Các driver hiện còn kém tương thích với linux. Rất khó để tìm driver card đồ họa cho nvidia. Tuy nhiên, nguyên nhân là do phía nvidia không chịu công bố các thông số phần cứng của hãng để cộng đồng linux viết driver.

• Các ứng dụng phổ biến như office trên linux chưa thể sánh bằng microsoft office về chất lượng

• Nhiều ứng dụng chuyên ngành như Auto CAD, Adobe photoshop không có bản phân phối trên linux

• Sự phân mảnh trong các dòng linux distro khiến người dùng bối rối

Một kẻ tấn công sẽ luôn nhắm đến nơi béo bở nhất để tối đa hoa mức độ thiệt hại mà hắn gây ra. Tấn công vào nhóm người dùng linux, đã ít, lại khó hơn xem ra không khả thi lắm.

Tất nhiên vẫn có các malware được viết để nhắm đến cả windows và linux nhưng khá ít. Đó là các dòng virus được viết trên các cross platform bằng php, ruby, java, perl, javascript. Mặc định mọi dòng distro đều có thể chạy được script perl, javascript.

3. Mã nguồn mở vs mã nguồn đóng

Ưu việt của mã nguồn mở là bất cứ ai cũng có thể đọc được mã nguồn của nó. Mọi bí mật ẩn giấu trong đó đều có thể phanh phui sớm. Những vụ việc backdoor nhúng trong các sản phẫm mã đóng của Jupiter, RSA gần đây tiếp tục củng cố cho ưu thế này của linux.